Bugün dünyada sudan sonra en fazla tüketilen ve içme alışkanlıkları ile toplumların kimliklerini etkileyen çayın 5.000 yıllık hikayesi bir efsane ile başlamaktadır. Çay bitkisi olarak bilinen Camellia Sinensis, Çin İmparatoru “Kutsal Şifacı” Shen Nung tarafından kaynayan suya çay yapraklarının düşmesi sonucu tesadüfen bulunmuştur. Kaynayan suda oluşan farklı renkteki karışımın hoş aroması ve tazelik verici tadı beğenilmiş, tüccarlar ve gezginler tarafından önce Çin’e, oradan tüm dünyaya yayılmıştır. Efsanelere göre çay önceleri, tıbbi olarak; iltihabı azaltıcı, kan akışını arttırıcı, enfeksiyon hastalıklarını tedavi edici, vücudu toksinlerden arındırıcı etkileri sebebiyle kullanılmıştır.
Sudan Sonra En Çok Tüketilen İçecek: Çay
Japon, Çin, Hint ve İngiliz toplumları çaya gereken önemi vermiş ve çay dünya üzerinde sudan sonra en çok tüketilen içecek haline gelmiştir. Dünyanın 2/3’sinde üretilen çay, yaklaşık 30 ülkede işlenmekte olup, günümüzde ulaşılan üretim miktarı yaklaşık 3 milyar tonu bulmuştur.
Türkiye’de çay üretmek için ilk girişim 1888 yılında yapılmıştır. Çin’den getirtilen çay fidanları ve tohumları Bursa ilinde denenmiş fakat çay fidanları gelişme göstermemiştir. 1917 yılında dönemin yetkilileri Doğu Karadeniz Bölgesi’nin çay ve narenciye bitkilerinin yetiştirildiği bölgelere benzer ekolojik koşullara sahip olduğunu belirten bir rapor hazırlamıştır. Araya giren savaş yıllarından sonra 1924 yılında Rize başta olmak üzere Doğu Karadeniz Bölgesi’nde çay fidan ve tohum ekimi ile ilgili çalışmalar yapılmıştır. Günümüzde bu bölgedeki üretimle Türkiye’nin çay ihtiyacı karşılanmakta ve ihracat yapacak boyutta üretim yapılabilmektedir.
Camellia Sinensis bitkisinden üretilen çay çeşitlerinden siyah çay, dünyada %78, yeşil çay %20, oolong ve meyve çayları ise %2 oranında tüketilmektedir. Aynı çay yapraklarından üretilen bu üç farklı çaydan ilki olan ve çoğunlukla Asya’da tüketilen yeşil çay, fermentasyona uğramadan, Çin ve Taiwan’da sık tüketilen ve yapısal olarak yeşil çaya benzeyen oolong çayı yarı fermente edilerek, Avrupa, Kuzey Amerika ve Kuzey Afrika ‘da tüketilen siyah çay ise tam fermentasyonla elde edilmektedir.
