Deprem Anında Ne Yapmalı, Ne Yapmamalı?

Deprem anında yapılması gerekenler, yapılmaması gereken yanlışlar ve farklı ortamlar için uygulanabilecek en doğru hareketleri sizinle paylaşacağız.

Depremler aniden gerçekleşir ve ne zaman olacağı bilinmez. Ancak depremin ne zaman olacağı bilinmese de, nasıl davranılması gerektiğini bilmek hayat kurtarabilir.

Türkiye gibi deprem kuşağında yer alan bir ülkede bu bilgi, sadece önlem değil, bir zorunluluktur.

Deprem Anında Genel Kurallar

Deprem sırasında doğru hareket etmek, can kayıplarını ve yaralanmaları en aza indirir. Panik yapmadan, soğukkanlılıkla hareket etmek en önemli adımdır.

Altın Kural: Çök – Kapan – Tutun

Bu yöntem, özellikle kapalı alanlardaysanız hayatınızı kurtarabilir:

• Çök: Dizlerinizin üzerine çökerek dengenizi sağlayın.
• Kapan: Başınızı ve boynunuzu kollarınızla veya yakınınızdaki bir yastık/kitapla koruyarak kapanın.
• Tutun: Güvenli bir nesneye (masa ayağı gibi) tutunarak sarsıntı bitene kadar bekleyin.

Evdeyseniz Ne Yapmalısınız?

Depremin büyük çoğunluğu evde yakalanan bireyleri etkiler. Bu yüzden ev içinde doğru hareket çok önemlidir:

• Dayanıklı, devrilmeyecek bir nesnenin yanına geçin (masa, kanepe gibi).
• Pencerelerden, aynalardan, dolaplardan uzak durun.
• Elektrik düğmelerine, prizlere dokunmayın.
• Asla asansöre binmeyin.
• Ocağı açık bıraktıysanız, mümkünse hızlıca kapatın ama öncelik can güvenliği.

Apartman Merdiveninde ya da Girişteyseniz

Deprem sırasında merdivenlere yönelmek tehlikelidir çünkü yapının en zayıf noktalarından biridir. Asla aşağı inmeye çalışmayın. Olduğunuz yerde çömelerek başınızı koruyun.

Asansördeyseniz Ne Yapmalı?

Deprem anında asansördeyseniz, en yakın katta durmasını bekleyin ve asansörden çıkın. Eğer çıkamıyorsanız, asansör kabininde sabit durun ve acil durum butonunu kullanın. Panik yapmadan yardım çağırın.

Açık Alandaysanız Nasıl Davranmalısınız?

Açık alanda bulunmak, kapalı ortamlara göre genellikle daha güvenlidir ancak yine de dikkat edilmesi gereken noktalar vardır:

• Ağaçlardan, elektrik direklerinden, bina cephelerinden ve tabelalardan uzaklaşın.
• Yere çökerek dengenizi sağlayın.
• Otomobil kullanıyorsanız güvenli bir şekilde yol kenarına çekin ve araç içinde kalın.

Okulda, İş Yerinde, Toplu Alanlardaysanız

Kalabalık ortamlarda panik daha hızlı yayılır. Bu yüzden sakinlik ve disiplin çok daha önemlidir:

• Öğretmenler ve yöneticiler talimat vermelidir.
• Duvara monte edilmiş sağlam masaların altına girilmeli.
• Camlardan, dolaplardan ve raflardan uzak durulmalı.
• Tatbikatlarda öğrenilen toplanma yerlerine gidilmeli.

Yapılmaması Gereken 10 Hata

Deprem sırasında yapılan hatalar can kaybını artırabilir. İşte en sık yapılan yanlışlar:

1. Koşarak binadan çıkmaya çalışmak.
2. Asansöre binmek.
3. Pencereden atlamaya kalkmak.
4. Cam kenarlarında durmak.
5. Panikle bağırmak ve düzensiz hareket etmek.
6. Telefon hatlarını gereksiz yere meşgul etmek.
7. Merdivenleri kullanmak.
8. Dolap, kitaplık gibi ağır eşyaların önünde beklemek.
9. Ocağı kapatmak için mutfağa yönelmek.
10. Çocuklara korku aşılayacak şekilde davranmak.

Evcil Hayvanlarla Deprem Anı Yönetimi

Deprem anında evcil hayvanlar da yoğun stres yaşar. Onların sakinliğini koruması için:

• Kendilerini güvende hissedecekleri bir alan oluşturun.
• Sakin bir ses tonuyla yanlarında olun.
• Deprem sonrası kaçmamaları için tasmalı tutun.

Depremden Hemen Sonra Ne Yapmalı?

Sarsıntı geçtikten sonra yapılması gerekenler en az deprem anı kadar kritiktir:

• Elektrik, doğalgaz ve su vanalarını kapatın.
• Hasar görmüş yapılara asla yeniden girmeyin.
• Toplanma alanına gidin.
• Radyo, cep telefonu gibi iletişim araçlarından bilgi alın.
• Komşularınızın durumunu kontrol edin ve yardıma ihtiyaçları olup olmadığını sorun.

Acil Durum İletişimi Nasıl Sağlanmalı?

Depremden sonra iletişim hayati önem taşır. Ancak hatlar meşgul olabilir:

• Kısa mesaj (SMS) ya da internet tabanlı mesajlaşma uygulamaları kullanın.
• 112, 110, 155 gibi acil durum hatlarını meşgul etmeyin, sadece gerçekten ihtiyaç varsa kullanın.
• Ailenizle belirlediğiniz ortak bir iletişim noktasında buluşun.

Çocuklara Depremi Nasıl Anlatmalı?

Çocuklar depremi anlamakta zorlanabilir. Onlara depremi anlatırken:

• Basit ve güven verici bir dil kullanın.
• Korkutucu detaylardan kaçının.
• Birlikte tatbikat yaparak bilinç oluşturun.
• Oyuncaklarla canlandırma yöntemi etkili olabilir.

Bilgi Hayat Kurtarır

Depremi engelleyemeyiz ama doğru bilgiyle çok şeyi değiştirebiliriz. Nerede olursanız olun, önceden plan yaparak, tatbikat yaparak ve bilinçli davranarak hem kendinizi hem de sevdiklerinizi koruyabilirsiniz. Deprem anında yapılması gerekenler, yaşamla ölüm arasındaki farkı belirleyebilir. Hazırlıklı olun, bilgili olun, panik yapmayın.

Bunu da okumalısınız: Deprem Çantası Nasıl Hazırlanır?

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Deprem sırasında ilk ne yapmalıyım?

Deprem başladığında hemen “Çök – Kapan – Tutun” kuralını uygulamalısınız. Bu pozisyon, başınızı ve vücudunuzu koruyarak düşen cisimlerden en az zararla kurtulmanızı sağlar.

2. Deprem anında binadan dışarı çıkmak güvenli mi?

Hayır. Deprem sırasında bina içindeyseniz dışarı çıkmaya çalışmak çok tehlikelidir. Merdivenler, çıkışlar ve bina cepheleri ilk yıkılan alanlar olabilir.

3. Deprem anında asansördeysem ne yapmalıyım?

Asansör deprem sırasında kullanılmamalıdır. Deprem başladığında asansördeyseniz en yakın katta durmasını bekleyin, inin ve güvenli bir yerde çömelip korunma pozisyonu alın.

4. Araç kullanırken deprem olursa ne yapmalıyım?

Aracı güvenli bir şekilde sağa çekip durdurun. Elektrik direkleri, köprü altları ve ağaçlardan uzak bir noktada bekleyin. Sarsıntı bitene kadar araç içinde kalmak en güvenli seçenektir.

5. Açık alandaysam nereye gitmeliyim?

Bina, direk, tabela gibi devrilebilecek nesnelerden uzak, açık bir alanda kalmalısınız. Çömelin, dengenizi sağlayın ve üstünüze bir şey düşmeyecek bir pozisyonda bekleyin.

6. Evde deprem olursa en güvenli yer neresidir?

Dayanıklı bir masa altı, iç duvar kenarı veya dolap gibi düşmeyecek sağlam eşyaların yanı güvenli alanlardır. Camlardan ve dolaplardan uzak durmak gerekir.

7. Deprem sırasında çocuklarıma nasıl yardımcı olabilirim?

Onlara önceden tatbikat yaptırmak, deprem anında nasıl davranacaklarını öğretmek çok önemlidir. Sarsıntı sırasında onları sakinleştirip birlikte güvenli bir pozisyonda bekleyin.

8. Deprem sonrası ne zaman evime geri dönebilirim?

Ev ancak yetkili kurumlar tarafından güvenli bulunduysa girilmelidir. Hasar görmüş binalara asla kendi başınıza girmemelisiniz.

9. Deprem sırasında telefonla iletişim kurmak doğru mu?

Sadece acil durumlarda kısa mesaj veya internet tabanlı uygulamalar kullanılmalıdır. Hatlar meşgul edilirse yardım ekipleri iletişim kurmakta zorlanabilir.

10. Deprem tatbikatı ne sıklıkla yapılmalı?

Aile içinde ayda bir kez yapılacak kısa bir deprem tatbikatı, kriz anında panik yerine refleksle doğru hareket etmeyi sağlar. Çocuklar için oyunlaştırılmış versiyonları da etkilidir.