Türkiye’nin farklı yöreleri kendine has lezzetleriyle tanınır. Güneydoğu mutfağı ise baharatların yoğun kullanımı, doyurucu yemek çeşitliliği ve kültürel zenginliğiyle öne çıkar. Bu zenginliğin en özel örneklerinden biri de kiteldir.
Kimi bölgelerde içli köfte olarak da bilinen kitel, ince bulgur hamurunun içine doldurulan kıymalı harcıyla hazırlanır ve hem kızartılarak hem de haşlanarak sofralara gelir.
Kitel, yalnızca bir yemek değil; kültürel bir mirastır. Geleneksel düğünlerde, bayramlarda ve özel davetlerde mutlaka yapılan bu yemek, hazırlık sürecindeki özen ve birlikte yapılan uğraşla da toplumsal paylaşımın bir simgesidir.
Kitel’in Tarihçesi ve Anlamı
Kitel, kökeni Mezopotamya’ya uzanan çok eski bir yemektir. Lübnan, Suriye ve Irak mutfaklarında da farklı versiyonları bulunur. Ancak Türkiye’de özellikle Mardin, Siirt, Diyarbakır ve Batman yöresinde ayrı bir yere sahiptir.
“Kitel” kelimesi, Arapça kökenli olup “köfte” anlamına gelir. Halk arasında “içli köfte” ismiyle bilinse de Güneydoğu’da “kitel” adıyla daha çok anılır. Her evin kendine has bir kitel tarifi vardır ve bu tarifler nesilden nesile aktarılır.
Kitel İçin Gerekli Malzemeler
Dış Hamuru İçin:
-
2 su bardağı ince bulgur
-
1 su bardağı irmik
-
1 yemek kaşığı un
-
1 yumurta
-
Tuz
-
Ilık su (yoğurmak için)
İç Harcı İçin:
-
300 gram kıyma (tercihen az yağlı)
-
2 yemek kaşığı tereyağı veya sıvı yağ
-
2 orta boy soğan (ince doğranmış)
-
1 çay bardağı dövülmüş ceviz (isteğe bağlı)
-
Tuz, karabiber, pul biber, kimyon
-
İnce doğranmış maydanoz
Kızartmak İçin (isteğe bağlı):
-
Sıvı yağ
Kitel Nasıl Yapılır?
1. İç Harcın Hazırlanması
Öncelikle iç harç hazırlanır. Tavada yağ eritilir, doğranmış soğanlar pembeleşene kadar kavrulur. Ardından kıyma eklenir ve suyunu salıp çekene kadar pişirilir. Baharatlar, tuz ve ceviz ilave edilir. Karışım ocaktan alınmadan önce ince kıyılmış maydanoz eklenir. İç harç soğumaya bırakılır.
2. Hamurun Hazırlanması
Bulgur geniş bir kaba alınır, üzerine sıcak su eklenip şişmeye bırakılır. Ardından irmik, un, yumurta ve tuz eklenerek yoğrulmaya başlanır. Ele yapışmayan, elastik bir kıvam elde edilene kadar yoğurulur. Hamurun kıvamı çok sert olmamalı, şekil verirken kolay açılabilmelidir.
3. Şekil Verme
Hamurdan ceviz büyüklüğünde parçalar koparılır. Avuç içiyle yuvarlanır ve parmak ucu yardımıyla ortası oyularak ince bir kılıf oluşturulur. İçine kıymalı harç konur ve ağız kısmı dikkatlice kapatılır.
4. Pişirme Yöntemleri
-
Haşlama: Büyük bir tencerede kaynayan tuzlu suya atılan kiteller, yüzeye çıkana kadar haşlanır. Ardından süzülerek sıcak servis yapılır.
-
Kızartma: Derin bir tavada kızdırılan yağda altın rengini alana kadar kızartılır. Kızartılan kiteller, kağıt havlu üzerinde fazla yağını bırakır.
Kitel Yaparken Dikkat Edilmesi Gereken Püf Noktalar
-
Hamurun inceliği: Hamurun çok kalın bırakılması, kitelin sert olmasına yol açar. İnce açılmalı ama yırtılmamasına özen gösterilmelidir.
-
İç harcın soğuması: Harç sıcak halde konursa hamur yumuşar ve kolayca dağılır. Mutlaka soğutulduktan sonra doldurulmalıdır.
-
Yoğurma süresi: Hamur iyi yoğrulmazsa haşlama sırasında dağılabilir. Kıvamı tutana kadar uzun süre yoğurmak gerekir.
-
Baharat dengesi: Güneydoğu mutfağının karakteristik özelliği olan baharatlar dikkatli kullanılmalı, damak tadına göre ayarlanmalıdır.
Kitel’in Besin Değeri
Kitel, hem karbonhidrat hem protein açısından zengin bir yemektir. Bulgur ve irmik, kompleks karbonhidrat sağlayarak uzun süre tokluk verir. Kıyma, vücut için gerekli olan protein ihtiyacını karşılar. Ceviz ve baharatlar ise yemeğe hem lezzet hem de besin değeri katar. Bu yönüyle kitel, özellikle enerjiye ihtiyaç duyulan günlerde tercih edilen doyurucu bir öğündür.
Kitel’in Kültürel Önemi
Güneydoğu Anadolu’da kitel, sadece bir yemek değil, aynı zamanda toplumsal bir ritüeldir. Özellikle bayramlarda, düğünlerde ve kalabalık sofralarda büyük tepsiler dolusu kitel yapılır. Hazırlık süreci ise başlı başına bir dayanışma örneğidir. Kadınlar bir araya gelir, hamur açar, iç harcı doldurur ve kitelleri birlikte şekillendirir. Bu süreç, aynı zamanda sohbetlerin yapıldığı, dostluğun pekiştirildiği bir gelenektir.
Kitel’in Günümüzdeki Yeri
Eskiden daha çok özel günlerde yapılan kitel, günümüzde restoranlarda ve ev sofralarında sıkça karşımıza çıkıyor. Geleneksel tatların yeniden değer kazanmasıyla birlikte kitel, özellikle gurme mutfaklarda da popüler hale gelmiştir. Kimi yerlerde daha modern dokunuşlarla hazırlanarak farklı soslarla servis edilse de, klasik hali hâlâ en çok tercih edilen versiyonudur.
Kitel, Güneydoğu mutfağının en özel yemeklerinden biridir. İnce bulgur kılıfı, içindeki lezzetli kıymalı harcı ve farklı pişirme yöntemleriyle hem doyurucu hem de kültürel açıdan değerli bir yemektir. Sofralara bereket, evlere muhabbet getiren kitel, mutlaka denenmesi gereken bir lezzettir.
Eğer mutfağınızda geleneksel tatlara yer vermek istiyorsanız, kitel yapmayı deneyin. Hem damak zevkinizi şenlendirecek hem de Anadolu’nun zengin mutfak kültürüne bir adım daha yaklaşmış olacaksınız.
kitel nasıl yapılır kitel tarifi
Son değişiklik: 6 Ekim 2025
