Corona virüsü ciddiyeti korurken uzmanlardan önemli bir uyarı geldi.
Bulaşıcı hastalık uzmanlarının edindiği yeni kanıtlarına göre bu durum mümkün.
Çin ve dünyada gittikçe büyümeye başlayan corona virüsü salgınıyla ilgili korkular çığ gibi büyüyor. Özellikle Çin sağlık bakanı Ma Xiaowei’nin hafta başında yaptığı açıklamaya göre virüsün yayılma gücü gittikçe artıyor.
Ayrıca 2019-nCoV veya Wuhan corona virüsü olarak adlandırılan (adının kaynağı hastalığın Çin, Wuhan’dan çıkmasından geliyor), solunum hastalığı dünya üzerinde binlerce isnanı hasta ederken Dünya Sağlık Örgütünün verilerine göre (DSÖ) Çin’de 200’e yakın insanın ölümüne sebep oldu.
Bu bilgilerin yanı sıra Xiaowei’nin dediğine göre corona virüsünün, enfekte olan kişi daha semptomları gösteremeden yayılabilme ihtimali olduğunu dile getirdi. Bu bilgi birçok soruyu ve endişeyi beraberinde getiriyor, özellikle ABD’de 6 tane doğrulanmış vakanın Sağlık merkezi tarafından tespit edilmiş olmasıd da önemli bir nokta. Doktorların ise corona virüsünün yayılımı ve nasıl güvende olacağımız konusundaki düşüncelerine birazdan giriyor olacağız.
Öncelikle yeni corona virüsü hakkında kısa bir bilgi verelim.
İnsanda oluşan corona virüsleri oldukça yayın ve kısa sürede hastalığa götüren bir yapıya sahip. Ayrıca çoğunlukla bu virüsler üşütmenize neden olabiliyor. Ancak corona virüsünün iki yeni formu olan MERS-CoV ve SARS-CoV daha şiddetli hastalıklara sebep olabiliyor.
Ancak uzman doktor Amesh A. Adalja’ya göre yeni corona virüsünün insanlara bulaşan yeni bulunan bir tür olduğunu söylüyor. Bu nedenle uzmanlar bu türün nasıl davranış gösterdiğini, SARS veya MERS gibi mi yoksa bilindik soğuk algınlığı virüsü gibi mi davrandığını anlamaya çalışıyorlar.
Dünya sağlık örgütüne göre corona virüsü taşıyan kişiler bir dizi semptom gösteriyor. Ancak bu semptomlar grip hastalığına benzer:
Burun akıntısı, baş ağrısı, öksürük, boğaz ağrısı, ateş ve genel bir halsizlik ve kötü hissetme durumu oluşturuyor. Ayrıca zatüre ve bronşit gibi ciddi enfeksiyonlara da sebep olabiliyorlar.
Corona virüsü nasıl yayılır?
Corona virüsleri genelde hava damlacıkları yoluyla, enfeksiyon kapmış kişinin öksürük veya hapşırığı yoluyla bulaşabiliyor. Bu damlacıklar diğer kişiler tarafından solunduğunda bulaşma süreci başlıyor. Ancak corona virüsü yakın temas ile de geçebiliyor. Buna örnek olarak dokunmak, el sıkışmak veya virüsün bulaştığı bir zemine elinizle temas ettikten sonra elinizi yıkamadan önce ağız, burun veya gözlerinize sürmeniz durumunda da bulaşabiliyor.
Bu durumda corona virüsünün tam olarak ne kadar bulaşıcı olduğunu ve grip gibi yüksek bulaşıcılığı olan diğer virüslerle nasıl yığınladığını tam olarak bilemiyoruz. Ancak uzmanlara göre kızamık kadar bulaşıcı değil.
Yeni korona virüsünün kuluçka dönemi nedir?
Uzman görüşlerine göre iki ile 14 gün arasında bir dönem gözüküyor. Bu da demek oluyor ki bir kişi semptomları göstermeden iki hafta öncesine kadar enfekte olmuş olabilir.
Ortalamaya bakılacak olursa ise çoğu kişide kuluçka süresi uzman doktor William Schaffner’e (Vanderbilt Üniversitesi Sağlık Okulunda bulaşıcı hastalıklar uzmanı ve profesörü) göre yaklaşık 10 gün olarak söyleniyor.
Yeni corona virüsünün semptomları göstermeden yayılması bilgisi doğru mu?
Tekrar edelim, uzmanlara göre yeni olan bu virüs insanları da yeni etkilemeye başladığı için hala uzmanlar bu virüsü öğrenme sürecinde.
Dr Schaffner’a göre Çin hükumeti hastalığın semptomları göstermeden insanlara yayılabileceğini söylese de bununla ilgili henüz bir veri bulunmadığını söylüyor. “Bildiğimiz kadarıyla Sağlık merkezlerinden bir kanıt gösterilmiş değil ve elimizde de henüz bir kanıt yok.” diyor. “Ancak biyolojik olarak bu durum mümkün” diyerek ekliyor”. Dr. Schaffner.
Almanya’dan gelen yeni kanıt ise teoriyi destekler nitelikte bir veri sunuyor. Bir gazetenin sağlık bölümünde 30 Ocak’ta yayınlanan bilgiye göre Almanya’dan sunulan şöyle bir rapor mevcut.
Rapora göre Shanghai’den Almanya’ya iş seyahati için 19-22 Ocak arasında gelen bir kadının herhangi bir semptom göstermemesine rağmen corona virüsü taşıdığı tespit edildi. Bununla birlikte Çin’e döndüğünde hastalanan kadının 26 Ocak’ta corona virüsüne yakalandığı tespit edildi.
Ancak 24 Ocak tarihinde bahsi geçen kadınla tanışan bir iş adamının corona virüs semptomlarını 20-21 Ocak tarihinde göstermeye başladığını, bunların, boğaz ağrısı, üşüme, kas ağrısı, ateş ve öksürük olduğu iletildi. Ve 27 Ocak tarihinde işine döndüğü ancak daha sonrasında ise corona virüsüne yakalandığı tespit edildi. 28 Ocak’ta ise iş adamının iş arkadaşlarının da testlerinin virüs için pozitif çıktığı ancak Shanghai’den gelen kadınla sadece bir tanesinin iletişimi olduğu belirtilmiştir.
Bu durum, aslında yeni corona virüsünün semptomları göstermeden yayılabildiğini image ediyor ki bu durum alışılmışın dışında. “Böyle bir tipte corona virüsüne daha önce hiç karşılaşmamıştık” diyor Dr. Adalja.
Peki, yeni corona virüsü için herhangi bir aşı var mı?
Maalesef, hayır. Bunun yerine ABD sağlık merkezinin önerisi, hastalıktan mümkün oldukça uzak durmanız ve virüse maruz kalmaktan kaçınmanız. Eğer kalabalık bir şehirde ve çok seyahat ediyorsanız bu durum sizin için zor olabilir.
ABD’de corona virüsüne rastlanan kişiler ABD sağlık merkezi tarafından karantinaya alınırken 20 havalimanında geliştirilmiş özel sağlık ekranları kurmuş bulunmaktadır. Yine de aşağıdaki yöntemler kendinizi korumanın en iyi yollarını özetliyor:
- Ellerinizi sabun ve suyla en az 20 saniye sık sık yıkayın. İhtiyaç halinde alkollü el temizlik ürünlerini kullanın.
- Gözünüze, ağzınıza, burnunuza yıkanmamış ellerle dokunmayın.
- Gün içerisinde ara ara tuzlu su ile gargara yapın ve öncesinde tuzlu suyu burnunuzu çekip sümkürün. Doç. Dr. Oytun Erbaş bu yöntemi önermektedir. Bu yöntemle yakalanma riskinizi %60’a kadar düşürübilirsiniz. Ayrıca gripten de korur.
- Virüs güneşe karşı korumasızdır. Evinizi havalandırın ve perdeleri açın boşuna dememişler güneş giren eve doktor girmez diye!
- Evin temizliği önemli çamaşır suyu ile evi temizleyin.
Son olarak, bir çok araştırmacı halen virüs hakkında bilgi almaya ve onu öğrenmeye çalışıyor. “Yap bozun tüm parçalarına henüz sahip değiliz ancak üzerinde çalışıyoruz.” diyor Dr. Schaffner.
